Maria Montessori wyznaczyła zupełnie nową jakość nauczania. Wykazała, że nauczycielem powinno kierować przede wszystkim dobro dziecka. Nauczycielowi przypada zadanie twórcy i organizatora otaczającej dziecko rzeczywistości. Ma on być dla dziecka prawdziwym oparciem w procesie nabywania wiedzy. W jego stylu nauczania nie powinno znaleźć się natomiast miejsce na rutynę, czy monotonię.

Dziecko jest istotą energiczną, pełną aktywności, dlatego według koncepcji Montessori wychowawca potrafi znaleźć się na drugim planie. Następuje tu radykalne przesunięcie aktywności, należącej wcześniej do nauczyciela, która zostaje zawłaszczona przez dziecko. Nie należy jednak rozumieć, że wolność wychowanka pozostaje w granicach nieprzemyślanego kaprysu. Każda aktywność dziecka powinna mieć pewien, konkretny cel. Nauczyciel pełni tu rolę swego rodzaju pośrednika pomiędzy materiałem dydaktycznym a dzieckiem. Powinien on spełniać funkcję obserwatora i pomocnika jednocześnie.

Dyskretna obserwacja

Nauczyciel dyskretnie obserwuje pracę dziecka, dzięki czemu zapewnia mu idealne warunki rozwoju, pozwalając tym samym na samodzielny wybór właściwego postępowania. Zadaniem nauczyciela jest wybór odpowiedniego materiału rozwojowego dla konkretnego dziecka, oraz pokazanie dziecku jak się nim posługiwać. Powinien on też potrafić w umiejętny sposób wycofać się aby umożliwić dziecku swobodny rytm i tempo pracy, oraz wybór zakresu aktywności. Ważne jest zatem zachowanie tzw. złotego środka pomiędzy zaufaniem w siły rozwojowe, tkwiące w dziecku, a wymaganiami, jakie powinno się je stawiać.

Obserwacja stanowi tu bardzo ważny element pracy nauczyciela. Czasem dziecko może potrzebować bodźca, który pozwoliłby mu otworzyć się na nowe doświadczenia. W przypadku zaobserwowania zaburzeń zadaniem nauczyciela powinno być znalezienie sposobu modyfikacji tego rodzaju zaburzeń. Nauczyciel musi w takiej sytuacji wykazać się cierpliwością, oraz wiarą w potencjał rozwojowy dziecka.

Szkoły Montessori – szkoły bez ocen

W szkołach Montesorii nie istnieje zasada konkurencji, czy współzawodnictwa. Nie znajdziemy również w nich ocen, nagród i kar. Postępy w nauce nie są określane na podstawie ocen i  promocji z klasy do klasy. Każdy uczeń posiada swoją własną kartę obserwacji, w której nauczyciel odnotowuje czym w danym dniu się zajmował.  Ustala się również indywidualny poziom wymagań dla każdego ucznia. W myśl pedagogiki Montessori nie powinno się oceniać dziecka, ponieważ może ono w ten sposób stracić zainteresowanie tym, czym się zajmowało, robiąc to tylko dla oceny. Nauczyciel zdobywa zaufanie nie za pomocą subiektywnych ocen, zależnych od samopoczucia, gustu, lub przyjętych kryteriów, lecz wykazując przyjazne zainteresowanie jego pracą. W przypadku popełnienia błędu materiał umożliwia przeprowadzenie samokontroli, dzięki czemu, dziecko jest w stanie samodzielnie skorygować swój błąd.

Nauczyciel jako przewodnik

Niezwykle ważną rolą nauczyciela jest wprowadzenie dziecka w szeroko rozumianą kulturę. Interpretuje on i tłumaczy skomplikowany świat, organizując zajęcia grupowe oparte na rozwoju. Są to między innymi zajęcia plastyczne, teatralne, muzyczne, rytmiczne, zabawy na świeżym powietrzu.Postawa nauczyciela powinna opierać się na gotowości do współpracy z dzieckiem i pomocy, dzięki czemu będzie mogło cieszyć się z samodzielnej pracy. Widzimy zatem, że rola nauczyciela nie należy do łatwych. Wymaga ona od niego nie tylko kompetentnego przygotowania merytorycznego ale także bardzo dobrej znajomości materiału montessoriańskiego. Metodę Marii Montessori świetnie podsumowuje następujące hasło:       „ Pomóż mi zrobić to samodzielnie”.