Zabawy przedszkolaka – klocki, puzzle i gry

Dzieci między 3. a 6. rokiem życia nadal w ogromnym stopniu angażują w poznawanie świata wszystkie swoje zmysły. Dlatego otaczające je przedmioty powinny umożliwiać porządkowanie tej wiedzy i kategoryzowanie, a świetnie temu zadaniu służą klocki, puzzle i wszelkie gry.

Prezentowanie i używanie zabawek

W placówkach Montessori każdy z materiałów jest prezentowany przez nauczycielki z wielkim zaangażowaniem, pokazują one jak przenosić przedmioty, gdzie jest ich miejsce, a więc gdzie należy po skończonej pracy je odnieść oraz jak z nimi pracować. Dzięki temu pomoce są wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem, a w sali jest ład i porządek. Podobnie można działać w domu. Zamiast pozostawiać dziecko sam na sam z zabawką, warto usiąść z nim i pokazać, jakie są zasady jej używania, aby zabawa była bezpieczna i rozwijająca. Tak jak narzędzia mają swoje przeznaczenie, tak i zabawek należy używać w określony sposób. Uważna obserwacja dziecka pozwala wychwycić moment, w którym pociecha ma już dość zabawy – wówczas najczęściej pojawia się znudzenie przedmiotem i przejście do kolejnej aktywności. Subtelna interwencja rodzica: zaoferowanie swojej pomocy w uprzątnięciu pomocy na wyznaczone wcześniej miejsce to szansa na utrzymanie porządku i nauczenie szacunku do otaczającego świata i przedmiotów.

Klocki

To zabawka uniwersalna i znana na całym świecie, bo do jej wykonania nie potrzeba wiele: kamyki o podobnym kształcie, gliniane cegiełki, patyki, kawałki drewna. Dzieci uwielbiają zabawę klockami, bo wyobraźnia podsuwa im coraz to nowe powiązania między poszczególnymi elementami, zabawa ta w szczególny sposób:

• rozwija sprawność rąk, tym samym przygotowując się do nauki pisania oraz wykonywania różnych, precyzyjnych czynności;
• ćwiczy koordynację wzrokowo-ruchową;
• pozwala na odkrycie matematycznych (geometrycznych) pojęć i zależności, a także praw fizyki;
• ćwiczy umiejętność skupienia uwagi na jednym zadaniu;
• pozwala na planowanie działań i przewidywanie efektów pracy, a także projektowanie coraz bardziej złożonych czynności;
• rozwija kreatywność i wyobraźnię, bo klocki pozwalają nie tylko na odtwarzanie już znanych budowli, ale też tworzenie własnych konstrukcji;
• zabawa z innymi wymaga współpracy i poszanowania decyzji innych.

Warto dziecku zapewnić kontakt z najzwyklejszymi klockami drewnianymi. Mogą być w kolorze naturalnym – to pozwoli dziecku cieszyć się gładkością i zapachem drewna. Jeżeli wybieramy klocki malowane, trzeba sprawdzić wśród informacji umieszczonych przez producenta, czy są to farby nietoksyczne. Kupując klocki plastikowe warto wybrać takie naprawdę dobrej jakości – wykonane z plastiku, który nie ma zapachu, jest odporny na uderzenia, kolory są żywe, a kształty interesujące dla dziecka: zwierzątka, elementy budynków i zwykłe „cegiełki”.

Puzzle

Układanki pozwalają przede wszystkim na ćwiczenia wzroku. Są one niezwykle ważne zanim dziecko rozpocznie naukę czytania i pisania, czyli zacznie dokonywać analizy i syntezy wzrokowej. Zanim dziecko stanie przed tak trudnym zadaniem i będzie potrafiło dostrzec, że każdy wyraz składa się z pojedynczych elementów, a z kolei te elementy tworzą pewną całość, musi wiele ćwiczyć. Puzzle uczą jak dobrać jeden element do pozostałych, ale wymuszają też porównywanie, poszukiwanie różnic i podobieństw, ćwiczenie spostrzegawczości i koncentracji. Odpowiednio dobrana do wieku i umiejętności dziecka układanka to także okazja do tego, żeby osiągnąć satysfakcję z zakończonego dzieła. Układanki mają też jeszcze jeden – często pomijany – cel. Uczą, że piękna jest nie tylko twórczość własna, ale też logiczna i harmonijna struktura. Puzzle – proponowane dzieciom tradycyjnie w pedagogice Montessori zaopatrzone są w drewniane uchwyty. To pozwala na sprawne manewrowanie poszczególnymi elementami, ale też ćwiczy mięśnie palców, które są wykorzystywane do trzymania łyżki czy narzędzia pisarskiego. Puzzle z uchwytami można też wyjąć z ramki, umieścić na papierze i obrysować, co jest ważnym ćwiczeniem wstępnym do pisania. Zaczynając od prostych układanek, gdzie dziecko ma umieścić od jednego do trzech elementów w ramce, przez wieloelementowe puzzle z uchwytem, czy obrazki naklejone na sześciennych kostkach, aż po klasyczne kartonowe i liczące mnóstwo części puzzle – wszystkie układanki mają swoją edukacyjną wartość i powinny znaleźć się wśród zabawek, spośród których dziecko wybiera te interesujące dla niego.

Gry

Wśród zabawek znajdujących się na półkach sklepowych na pewno warto zwrócić uwagę na gry. Producenci chętnie wykorzystują fakt, że gry mają charakter edukacyjny, ale zanim sięgniemy po którąś z nich i zaproponujemy ją dziecku, warto zastanowić się, czego od takiej gry oczekujemy? Gry bowiem mogą uczyć:

• Stosowania się do reguł. Bez przestrzegania zasad nie ma grania, wszyscy muszą się podporządkować początkowym ustaleniom.
• Co się stanie jeśli…? Co będzie za chwilę? – w czasie gry dziecko musi przewidywać konsekwencje oraz planować swoje działania, a także modyfikować strategię do poczynań innych graczy lub elementów gry.
• Myślenia logicznego i umiejętności matematycznych. Gry wymagają szukania najlepszego rozwiązania, więc często trzeba pogłówkować. Trzeba też liczyć – pola na kostce czy planszy.
• Określonych informacji zgodnie z planem autora gry: tabliczki mnożenia, alfabetu, ciekawostek o zwierzętach, nazw państw, gór i rzek.
• Współzawodnictwa lub współpracy. Większość gier uczy tego pierwszego – zwycięzca może być tylko jeden. Jednak jest coraz więcej gier kooperacyjnych, czyli takich, które wymagają współpracy wszystkich graczy, bo przegrywają lub wygrywają wszyscy.